تیغ هندی در کف زنگی مست
بافت تاریخی «میبد» در حال تخریب است
فرهنگ و دارایی‌های فرهنگی در میان مردم با اینکه مربوط به همگان و یک ثروت عمومی و همگانی است، معمولا در هنگامه‌ها و آغاز معرکه‌ها مظلوم و بی‌یاور می‌ماند، چراکه ویژگی بارز تجاوز به عرصه‌های تاریخی و فرهنگی، تبانی و دورویی و به‌کارگیری ابزارهای مخرب «تیغ هندی» و عناصر بی‌خرد «زنگی مست» در روندی شتابناک است؛ چنان شتابی که همه، از جمله دوستداران شهر و اهل فرهنگ و حتی دستگاه‌های اداری و قضائی و پلیس هم مجال و توان چندانی برای بازدارندگی این خشونت‌ها ندارند.
به‌عنوان نمونه، تخریبی که چند سال پیش در محوطه تاریخی «مازاری» مهرجرد میبد این شهر که یکی از نمونه‌های نادر شهرهای باستانی ایران است و بسیاری از پدیده‌های شهری قدیم و بازمانده‌های بناهای کهن را می‌توان در آن تشخیص داد، صورت گرفته، با چنان خشونتی همراه بود که در دو ساعت با تیغ لودرهای سنگین، آن کارخانه چندکاره و کم‌نظیر و یادگار صنایع سنتی و معماری ویژه در کنار دژ تاریخی مهرجرد به زمینی مسطح بدل شد. آخرین و تازه‌ترین مورد این تجاوز و تخریب‌ها که بدون هیچ ضرورت و نیاز و هیچ اعلام قبلی، شبانه و با شتابی خاص در ساعات سکوت و آرامش شهر یعنی دو تا پنج بامداد در اطراف مسجد بارجین صورت گرفت، نمونه بارزی از دهن‌کجی این عناصر مخرب به ضوابط قانونی در بافت‌های تاریخی شهری است که عنوان افتخارآمیز نخستین شهر ثبت‌شده در فهرست آثار ملی ایران را دارد. این در حالی است که چند هزار متر زمین بلامصرف در پیرامون آن وجود داشته که هرگونه توجیه تخریب را منتفی می‌كند. گفتنی است که تجاوز به محوطه‌های تاریخی و مذهبی که مردم با آنها انس و الفت دیرینه دارند، کار آسانی نیست و اگر قرار بود این ویرانگران تنها گوشه‌ای از این آثار را به دست خود تخریب کنند، موانع قانونی، اجتماعی و روانی چندی آنان را باز می‌داشت؛ به همین دلیل این کژرفتاری‌ها اصولا در فرصت‌های غیرمتعارف یعنی ایام تعطیل و دور از چشم مسئولان قانونی و در موقعیت‌های هیجانی و جو عوامی‌گری و معمولا با سرعت‌های غیرمتعارف انجام می‌دهند. بنابراین اقدامات تخریبی آنان، از همان آغاز، ماهیت غیرقانونی و مجرمانه دارد و آنان با علم به این خلافکاری‌ها معمولا از عناصر ناآگاه و بی‌خبر (رانندگان تراکتور، بیل مکانیکی، کامیون و...) و پاره‌ای افراد همیشه‌حاضر سوءاستفاده می‌کنند و امید و وعده‌هایی نیز انگیزه این خلافکاری‌ها می‌شود.
تکرار این‌گونه رفتارهای غیرمدنی که اخبار آن امروزه سریعا در رسانه‌ها فراگیر می‌شود، تصور ناروایی در مجامع بیرون برانگیخته که میبدیان را مردمانی محله‌گرا، خودکامه و... ارزیابی کرده‌اند حال آنکه این رویدادها درواقع پیامد تغییرات اقتصادی- اجتماعی در دو دهه اخیر و آسیب‌هایی است که از دیدگاه جامعه‌شناسی اقتصادی مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ روند شتابان رشد اقتصادی در میبد و نیز صنعتی‌شدن ناگهانی این شهر بسیار کهن و نسبتا کوچک بدون مدیریت کارآمد و آینده‌نگری و تدوین برنامه‌های آمایش سرزمین، همان‌گونه که زیست‌بوم منطقه را از حیث زیست محیطی دچار چالش‌های بنیادی کرده است، عرصه زندگی اجتماعی و فرهنگی را نیز دستخوش تنش‌هایی كرده که همه‌روزه جلوه‌های آن را در آيینه زندگی مردم می‌بینیم.
عبدالعظیم پویا.پژوهشگر و فعال میراث فرهنگی
